Starożytność – matka dla innych epok, jakże szacowna i zawsze dająca natchnienia.
Zanim wejdziemy w jakże ważną charakterystykę epoki Średniowiecza, którą dzielimy na trzy etapy, należy rzucić szkic na starożytność, jako fundament budowy wszystkich epok. To władnie z niej czerpano wzorce i wprowadzano nowe w następnych epokach. W Atenach na przełomie IV i V wieku rozwinęła się architektura, rzeźba, filozofia, stworzono demokrację ateńską – rządy ludu. Starożytna Grecja jako państwo nigdy właściwie nie istniała. Grecy zamieszkiwali państwa-miasta, tzw. polis, ale wierząc w tych samych bogów, mieli głębokie poczucie tożsamości narodowej i wspólnoty. Dlatego oni są pierwszymi, którzy budują społeczność o konkretnej kulturze. Oni dają podstawy dla życia wspólnotowego, organizują życie kulturalne, jednoczą się jako lud. Wypracowują system wartości i towarzyszące im poglądy. Dlatego zawsze starożytna Gracja ze swoją kulturą będzie nauczycielką następnym epokom.
Bóstwo Greków to Zeus z przydomkiem Hellenios.
OLYMPUS DIGITAL CAMERA
Akropol – święte wzgórze, gdzie znajdowały się świątynie patronów miasta i ważnych bóstw. polis – tu odprawiano obrzędy religijne. Aleakropol ateński jest najwspanialszy, jest to posąg Ateny, greckiego rzeźbiarza Fidiasza (który tworzył za rządów Peryklesa). Największą budowlą Akropolu był Partenon – świątynia Ateny Partenos – Dziewicy. A ponadto były: Erechtejon, Propyleje, świątynie Nike – bogini zwycięstwa i inne. W mieście znajdował się także teatr Dionizosa.
Na szczególną uwagę zasługuje Malarstwo starożytnej Grecji: Apelles (wprawnie posługiwał się barwami i perspektywą); Polignot (malował techniką 4 barw, tworzył dzieła o tematyce mitologicznej i historycznej)
Wielcy ludzie i ich poglądy filozoficzne
Sokrates – filozof grecki V w. p.n.e. (469-399 p.n.e.), wyznaczył filozofii greckiej całkowicie nowy kierunek rozwoju. Najważniejsze było, aby sprawiedliwość na równi z siłą kierowała ludzkimi poczynaniami. Uważał, że w każdej sytuacji sprawiedliwość jest lepsza niż niesprawiedliwość. Centrum zainteresowań Sokratesa stanowiła etyka, czyli czyn. Nie przywiązywał wagi ani do majątku. Służąc
w wojsku, za skromną pensję utrzymywał żonę i dzieci. Nauki wygłaszał na ulicach Aten, rozmawiając często z przygodnie napotkanymi ludźmi. Jego myśli spisał uczeń Platon Słynne powiedzenie Sokratesa „wiem, że nic nie wiem”, Sokrates niezbicie twierdził, że cnota i moralność to prawdziwe wartości, które są gwarancją szczęścia. Filozof utożsamiał przy tym cnotę z wiedzą, utrzymując, że człowiek który wie, co jest dobre, będzie się starał to osiągnąć.
Platon – pochodzący z ateńskich elit, interesował się matematyką, astronomią, metafizyką, żył w latach 428-348 p.n.e uczeń i obrońca Sokratesa 
gdy ten został uwięziony i sądzony był rzekomo za obrazę moralności. Dzieła Platona są jednymi z najważniejszych w dorobku literackim
Śmierć Sokratesa skłoniła go zapewne do wniosku, że system demokratycznych rządów nie jest tak doskonały, jak się wydaje, skoro rządzący nie są w stanie porzucić swoich prywatnych interesów dla dobra wspólnego, Platon odrzucił więc demokrację, co więcej nazwał ją „spośród wszystkich praworządnych ustrojów najgorszą”. Zauważył korupcję w Atenach, (rządy Peryklesa), stali się oni „próżniakami, tchórzami, gadułami i chciwcami”. Platon podkreślał, że ktoś, kto „naprawdę walczy w obronie słuszności, nie może uczestniczyć w życiu publicznym Aten bez narażania się na niebezpieczeństwo”. Dlatego w państwie idealnym, opisanym przez Platona, władzę sprawują filozofowie – ludzie mądrzy, dla których wartości materialne nie mają znaczenia. Pozostawił po sobie filozofię idealistyczną, twierdził, że świat dostępny naszym zmysłom, jest jedynie odbiciem, cieniem świata prawdziwego, świata idei. Tamten jest doskonały, przeczuwamy jego istnienie za pomocą duszy. Platon jeszcze za życia był uważany za jednego z największych filozofów kiedy filozofią grecką zainteresowali się Rzymianie starożytni. Ci powrócili do dzieł Platona i na nowo je interpretowali i odczytywali. Platon jest twórcą licznych dialogów jednym z rozmówców jest zwykle Sokrates. Taka forma sprawia, że odbiorca współuczestniczy w rozmyślaniach, jest prowokowany do snucia własnych refleksji, co uaktywnia nasze myślenie. Platon uważał, że istnieje wiedza obiektywna, niezależna od moralności, i takiej prawdy obiektywnej należy poszukiwać. Nauczał w gaju Akademosa, , stąd nazwa jego szkoły – akademia. Przychodzili tam ludzie zainteresowani studiami filozoficznymi, matematycznymi, astronomicznymi dyskutowano, spierano się, formułowano poglądy, idee, myśli, co sprzyjało rozwojowi intelektualnemu uczestników. Akademia platońska funkcjonowała jeszcze 900 lat po śmierci wielkiego filozofa i wciąż była areną wymiany myśli.
Ep
ikur (341-270 p.n.e.) – Twórca systemu filozoficznego, zwanego epikureizmem. przedstawiciel starożytnego materializmu, w Atenach, zajmował się etyką. Jego zasady to:
– podstawowym warunkiem szczęścia jest życie
– we wszystkim należy zachować umiar
– należy żyć pełnią życia (hasło: carpe diem) chwytaj dzień
– szczęście to doznawanie przyjemności, brak bólu (szczęście jest brakiem nieszczęścia)
– śmierć oznacza koniec dla ciała i dla duszy, dlatego należy cieszyć się z każdego dnia, który jest dany człowiekowi– hasło pantha rei – wszystko płynie, związane ze świadomością bezpowrotnego przemijania.
Stoicyzm (Zenon z Kition) –wysunął tezę zachowaniu równowagi wewnętrznej zarówno wobec nieszczęść jak i wobec uśmiechów losu. Stoicy zalecali życie w zgodzie z naturą, kierowanie się rozumem, a nie emocjami głosił że wszyscy ludzie są równi, głosili kosmopolityzm, odrzucali tożsamość narodową jako wartość. Ten pogląd popierał Marek Aureliusz. Również Jan Kochanowski często sięgał do poglądów stoików w swoich utworach.
Arystoteles syn zamożnego lekarza ze Stagiry – W 17 roku życia przybył do Aten na Akademię platońską. w 335 r. założył zaś swoją własną , którą nazwał Lykejon. przyrodnik i filozof żył w latach 384-322 p.n.e. Położył on wielkie zasługi dla rozwoju nauk. Zajmował się niemal każdą dziedziną nauki: biologią, medycyną, anatomią, psychologią, meteorologią, fizyką, chemią, matematyką, muzyką, metafizyką, retoryką, politologią, etyką, czy wreszcie krytyką literacką. uczniów Arystotelesa zwano perypatetykami. jest twórcą logiki, doktrynę o czterech zasadach wyjaśniania. Są to forma (charakterystyczne cechy), materia (elementy budujące), początek ruchu (przyczyna), cel. Jego podopieczni opisali system sprawowania rządów w ponad stu miastach greckich, co dało dokładny obraz rzeczywistości.
Cynicy – zwolennicy cnoty, zalecali, podobnie jak stoicy, życie zgodne z naturą, kierowanie się wyłącznie rozumem. cynicy odrzucali wszelkie prawa i normy, a swoje potrzeby redukowali do minimum.
Sceptycy – kierunek, zgodnie z którym uzyskanie pewnej i uzasadnionej wiedzy jest niemożliwe.
Teatr starożytny dał podstawy do dalszego rozwoju sztuki z jakich w późniejszym okresie korzystano i udoskonalano.
Pochodzenie tragedii
– dytyramb – uroczysta chóralna pieśń na cześć Dionizosa śpiewana podczas Wielkich Dionizjów, z czasem przekształciła się w dialog;
– dramat satyrowy – dialogi odbywali w nim ludzie przebrani za satyrów, towarzyszy Dionizosa;
– tragedia- wielkie widowisko oparte na konflikcie tragicznym, w którym główną rolę gra bohater tragiczny, którego działania nieubłaganie zmierzają ku katastrofie
teatr grecki był wspaniale zaprojektowany i rozbudowany.
Przedstawienia odbywały si– orchestra (tanecznia) – okrągła przestrzeń u stóp amfiteatru, przeznaczona do występów chóru
– skene – drewniany budynek, pełniący jednocześnie funkcję garderoby i tła dla występujących aktorów
– proskenion – plac przed skene, gdzie występowali aktorzy
– theatron – miejsce z wykutymi w kamieniu siedziskami, usytuowane na zboczu pod otwartym niebem.
Wielcy tragicy greccy
– Tespis – ok. VI w. p.n.e. wprowadził aktora (tzw. opowiadacza), który odpowiadał na kwestie chóru, co dało wykształcenie się dialogu scenicznego, wprowadził także maskę;
– Ajschylos – żył w latach 525 – 456 p.n.e., autor ok. 90 tragedii (m.in. trylogii „Oresteja”), wprowadził 2 aktora;
– Sofokles – żył w latach 496 – 404 p.n.e., wprowadził 3 aktora, ograniczył partie chóru na rzecz dialogu bohaterów, autor ok. 120 tragedii, m.in. „Antygona”, „Król Edyp”;
– Eurypides – żył w latach 480-406 p.n.e., znacznie pogłębił motywację psychologiczną postaci, kładł nacisk na ich przeżycia, autor ok. 70 tragedii (np. „Medea”).
Budowa tragedii greckiej
– prolog – dialog wprowadzający w akcję tragedii
– parodos pieśń chóru na wejście
– epejsodia – dziś powiedzielibyśmy akty
– stasimony – pieśni chóru
– komos – lament
– eksodos – pieśń chóru na wyjście
Trzy jedności klasyczne
– jedność miejsca – akcja rozgrywa się w jednym miejscu (najczęściej przed pałacem królewskim)
– jedność czasu – czas akcji nie przekracza 24 godzin, trwa zwykle od świtu do zachodu słońca
– jedność akcji – akcja tragedii jest jednowątkowa, dotyczy jednego problemu
Wszyscy tragicy stosowali się do tej zasady. O wydarzeniach mających miejsce w przedakcji informuje zazwyczaj chór lub posłaniec
